Η κοινωνική αποστασιοποίηση, μια απαραίτητη στρατηγική για τη μείωση της εξάπλωσης του νέου κορωνοϊού (COVID-19), οδήγησε τις περισσότερες χώρες να κλείσουν τα σχολεία. Όμως με 1,5 δισεκατομμύριο παιδιά εκτός σχολείων σε 175 χώρες (από τις 10 Απριλίου), οι ανησυχίες εντείνονται σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στις επιδόσεις και τη μάθηση των μαθητών. Ενώ η μαθησιακή κρίση προϋπήρχε στον κόσμο, η συνεχιζόμενη κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα ασκήσει περαιτέρω πίεση στις όποιες θετικές επιδόσεις (μάθηση) που αποκτήθηκαν με μεγάλη προσπάθεια. Στην παρούσα μελέτη προσομοίωσης των συνεπειών της κρίσης, προτείνουμε να μελετήσουμε τις επιπτώσεις που θα έχει το κλείσιμο των σχολείων στην «καμπύλη μάθησης». Αυτό θα βοηθήσει να επικεντρωθούμε στους οικονομικά ευάλωτους και στους αδύναμους μαθητές, ώστε να σχεδιάσουμε καλύτερες στρατηγικές μετριασμού των επιπτώσεων προς όφελος των παιδιών.
Οι καμπύλες μάθησης σχεδιάζονται συνήθως από τους φορείς διεξαγωγής εθνικών αξιολογήσεων (όπως το National Assessment of Educational Progress – NAEP) ή διεθνών αξιολογήσεων (όπως τα προγράμματα Programme for International Student Assessment – PISA, Trends in International Mathematics and Science Study – TIMSS ή Progress in International Reading Literacy Study – PIRLS). Οι μέσοι όροι των επιδόσεων των μαθητών (που τοποθετούνται στην κορυφή αυτών των καμπυλών) είναι πιθανώς και οι πιο ευρέως γνωστοί επειδή είναι οι δείκτες για την κατάταξη των χωρών. Αλλά μπορούμε να μάθουμε πολύ περισσότερα από αυτές τις καμπύλες. Για παράδειγμα, το πλάτος της καμπύλης (δηλαδή, η τυπική απόκλιση) είναι ένας από τους δείκτες ανισότητας εντός των σχολικών συστημάτων. Ένα άλλο πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό αυτών των καμπυλών είναι ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατάταξη των μαθητών με βάση τις βαθμίδες (επίπεδα επάρκειας).
Τα τελευταία χρόνια, έχουν καταβληθεί μεγάλες προσπάθειες για να καταστούν οι καμπύλες μάθησης πιο συγκρίσιμες όσον αφορά τους μαθητές που βρίσκονται στην κατώτερη βαθμίδα, η στο ελάχιστο επίπεδο επάρκειας. Οι μαθητές που δεν καταφέρνουν να φτάσουν στην κατώτερη βαθμίδα (ελάχιστο επίπεδο επάρκειας) εμφανίζονται στη γκρίζα περιοχή αριστερά από την κόκκινη διακεκομμένη γραμμή). Πέρυσι, η Παγκόσμια Τράπεζα δεσμεύτηκε να επικεντρωθεί στη «μάθηση των αδύναμων» – δηλαδή στους δεκάχρονους μαθητές με επιδόσεις κάτω από την κατώτερη βαθμίδα που αδυνατούν να διαβάσουν και να κατανοήσουν ένα βασικό κείμενο. Ανησυχούμε για αυτήν την κατηγορία μαθητών επειδή τα παιδιά που δεν μαθαίνουν να διαβάζουν στην ώρα τους, αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες στη φοίτησή τους στο σχολείο ή αργότερα όταν ενταχθούν στην αγορά εργασίας.
Σχήμα 1 – Τρία πιθανά σενάρια για την εξέλιξη της καμπύλη μάθησης τους επόμενους μήνες: χαμηλότερος μέσος όρος, υψηλότερη τυπική απόκλιση ή απότομη αύξηση των χαμηλών ποσοστών επιδόσεων στο κάτω μέρος.
Στην παρούσα μελέτη μας, εξετάζουμε τρία πιθανά σενάρια για την καμπύλη μάθησης, τα οποία μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά τα επίπεδα επιδόσεων (μάθησης) στις χώρες όπου τα σχολεία έχουν κλείσει. Κάθε σενάριο ενεργοποιείται από έναν διαφορετικό μηχανισμό που επηρεάζει τους μαθητές τη δεδομένη στιγμή.
Το πρώτο είναι ο πιο απλός μετασχηματισμός, ο οποίος προκαλείται από τη μείωση των μέσων όρων των επιδόσεων σε όλη την κατανομή (η μπλε καμπύλη). Πρόκειται για ένα εξαιρετικά πιθανό σενάριο παρά τις οποιεσδήποτε προσπάθειες των σχολικών συστημάτων, όσο καλές κι αν είναι αυτές, να προσφέρουν εξ αποστάσεως μάθηση. Η διακύμανση του εκπαιδευτικού χρόνου σχετίζεται με την απώλεια μάθησης Προηγούμενες κρίσεις όπως η ύφεση της περιόδου 2008-09 είχαν σημαντική αρνητική επίδραση στη μάθηση, ιδίως σε περιοχές με υψηλότερα ποσοστά παιδιών από ευάλωτες οικογένειες και μειονότητες. Υπάρχουν επίσης στοιχεία ότι έκτακτα συμβάντα όπως πλημμύρες, επηρεάζουν σημαντικά τις επιδόσεις των μαθητών όλων των τάξεων. Τα παιδιά που δεν πηγαίνουν στο σχολείο μαθαίνουν λιγότερo, παρά τις καλύτερες προθέσεις της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και της κατ’οίκον διδασκαλίας.
Δεύτερον, ας θεωρήσουμε την περίπτωση κατά την οποία η καμπύλη γίνεται επίπεδη (ή ασύμμετρη) λόγω των εξαιρετικά άνισων επιπτώσεων της κρίσης (η μωβ καμπύλη). Αυτό είναι ένα σενάριο στο οποίο τα παιδιά που βρίσκονται στην κορυφή θα πάνε ακόμα πιο ψηλά, ενώ οι μαθητές στην κατώτερη βαθμίδα θα πέσουν ακόμα πιο χαμηλά. Ακόμα κι αν ο ιός δεν ενδιαφέρεται για το αν κάποιος είναι πλούσιος ή φτωχός, οι πλούσιοι είναι σε πολύ καλύτερη θέση ώστε να μετριάσουν τις επιπτώσεις του. Οι πιο πλούσιες οικογένειες ζουν σε άνετα σπίτια, έχουν καλές συνδέσεις στο Διαδίκτυο, μπορούν να προσλάβουν δάσκαλο για ιδιαίτερα μαθήματα και οι γονείς υψηλής μόρφωσης μπορούν να διευκολύνουν την κατ’ οίκον εκπαίδευση των παιδιών τους. Οι φτωχές οικογένειες, ειδικά όσες ζουν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, ζουν σε σπίτια με λίγες ανέσεις, μπορεί να μην έχουν καν ραδιόφωνο, πόσο μάλλον σύνδεση στο Διαδίκτυο ή ψηφιακές συσκευές, δεν έχουν τους πόρους για δάσκαλο για ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι και δυσκολεύονται να καθοδηγήσουν τα παιδιά τους στα τα μαθήματά τους. Το κατώτατο σημείο της καμπύλης εισοδήματος μπορεί επίσης να εμφανίσει απότομη αύξηση της φτώχειας λόγω της έλλειψης ευκαιριών για εργασία ή λόγω της ανεργίας. Σε αυτό το σενάριο, οι εύποροι θα καταφέρουν να προχωρήσουν και οι φτωχοί θα μείνουν ακόμα πιο πίσω.
Τρίτον, ας σκεφτούμε πώς μπορεί να αλλάξει η καμπύλη λόγω εγκατάλειψης του σχολείου (ο πράσινος πληθυσμός που παραμένει μόνιμα εκτός σχολείου). Έχουμε μάθει από προηγούμενες κρίσεις, όπως η οικονομική κρίση στην Ασία του 1997-98 και η πανδημία πολιομυελίτιδας του 1916, ότι η φοίτηση μπορεί να μειωθεί απότομα, λόγω των επιπτώσεων τόσο σε επίπεδο ζήτησης όσο και προσφοράς. Από την πλευρά της ζήτησης, η εισοδηματική κρίση αναγκάζει τις οικογένειες να ζητήσουν από τα παιδιά τους να εργαστούν, με αποτέλεσμα να μην επιστρέψουν ποτέ στο σχολείο. Ανησυχούμε ιδιαίτερα για τα κορίτσια, διότι είναι συνήθως τα πρώτα που εγκαταλείπουν το σχολείο. Από την πλευρά της προσφοράς, μπορεί να παρατηρήσουμε έναν αυξημένο αριθμό σχολείων που κλείνουν. Οι κυβερνήσεις έχουν περιορισμένους πόρους, καθώς το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα αντιμετωπίζει κρίση. Αυτό μπορεί να υποχρεώσει τα υπουργεία παιδείας να θέσουν σε προσωρινή άδεια τους εκπαιδευτικούς και να κλείσουν ή να συγχωνεύσουν σχολεία. Επίσης, πολλές χώρες έχουν επεκτείνει την εκπαίδευση μέσω ιδιωτικών σχολείων χαμηλών διδάκτρων. Αυτά τα σχολεία λειτουργούν συνήθως με μικρά περιθώρια κέρδους και δεν γνωρίζουμε αν θα επιβιώσουν από αυτήν την κρίση.
Θα χρειαστεί χρόνος για να μάθουμε το μέγεθος των επιπτώσεων της κρίσης του COVID-19. Αλλά δεν είναι δυνατόν να περιμένουμε πολύ για να δράσουμε. Γι’ αυτό πραγματοποιούμε τώρα αυτή την προσομοίωση των επιπτώσεων στις επιδόσεις και τη μάθηση. Με βάση τα υπάρχοντα στοιχεία σχετικά με τις επιπτώσεις των κρίσεων στις επιδόσεις των μαθητών αλλά και τις τράπεζες δεδομένων που διαθετουμε, όπως τα Εναρμονισμένα Μαθησιακά Αποτελέσματα (Harmonized Learning Outcomes) και την τράπεζα δεδομένων για την Μαθησιακή Φτώχεια (Learning Poverty dataset), θα αναπτύξουμε μοντέλα ως προς την εξέλιξη της καμπύλης εάν δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα. Θα εξετάσουμε διαφορετικά σενάρια όπως αυτά που απεικονίζονται παραπάνω καθώς και διαφορετικές στρατηγικές πού μπορεί να βοηθήσουν στο μετριασμό των επιπτώσεων.
Δεν είμαστε ανίσχυροι στο να επηρεάσουμε την καμπύλη μάθησης.
Αυτό το κείμενο βρίσκεται σε εξέλιξη και ενημερώνεται συνεχώς. Όσο θα καθίστανται διαθέσιμα αποτελέσματα και νέες προβλέψεις, θα ενημερώνουμε αυτό το ιστολόγιο και θα προσπαθήσουμε να αξιολογήσουμε πώς εκτυλίσσεται αυτή η κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Εν τω μεταξύ, μοιραστείτε με εμάς τις σκέψεις και τα πρόζεκτ ή ενημερώστε μας εάν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο που θα θέλατε να εκτιμήσουμε.
This blog originally appeared in English in the World Bank’s Education for Development series under the title: We should avoid flattening the curve in education – Possible scenarios for learning loss during the school lockdowns.
Education, economics and public policy 